Όταν ξεκίνησε η νέα χιλιετία ήμουν 25 χρονών. Έζησα, μαζί με τους υπόλοιπους της γενιάς μου, τον ενθουσιασμό, αλλά και την αγωνία για την «επόμενη μέρα». Μια ανασφάλεια που αντιμετωπίστηκε σε παγκόσμια κλίμακα, καθώς κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει την αντίδραση των ηλεκτρονικών υπολογιστών μπροστά στον καταιγισμό των μηδενικών… 01/01/00.

Η αλήθεια είναι ότι οι προγραμματιστές σε όλο τον κόσμο δούλεψαν  πολλούς μήνες πριν τη μοιραία νύχτα. Έτσι το τελειωτικό κλικ, αυτό που απειλούσε τη σωτηρία και το μέλλον του κόσμου όπως τον ξέρουμε, έσκασε σαν απλή σαπουνόφουσκα και μας άφησε να γιορτάζουμε χαρούμενοι και λίγο μουδιασμένοι… Ίσως λίγο απογοητευμένοι και σίγουρα κάπως εξαπατημένοι… Τόση προετοιμασία, συζητήσεις, αναλύσεις, oοργάνωση, καταιγισμός ιδεών, ανάλυση προγνωστικών και δεδομένων, ξεφούσκωσε με ένα απλό κλικ.

Σαν να είχαμε φτιάξει ένα τεράστιο ντόμινο όπου τελικά έπεσε μόνο το πρώτο τουβλάκι.

Η εμπειρία αυτή ήταν πολύ σημαντική για εμένα. Την αξιολόγησα ανάμεσα στα πιο ενδιαφέροντα και σημαντικά μαθήματα ζωής που έχω λάβει ως τώρα. Τη θυμάμαι και τη γιορτάζω κάθε Ιούνιο. Μαζί με τις  εξετάσεις.

Οι σκέψεις και τα συναισθήματα που χιλιάδες άνθρωποι βιώνουν κάθε τέτοια εποχή είναι παρόμοια με αυτά που ζήσαμε το millennium.  Προσδοκίες, αγωνία, άγχος για την προετοιμασία… η αίσθηση ότι η ζωή όπως την ξέρουμε τελειώνει και τίποτα πια δεν θα είναι το ίδιο. Χιλιάδες μαθητές κάθονται στο θρανίο μ’  έναν κόμπο στο λαιμό και σφιγμένο το στομάχι. Ακόμα και οι πιο ψύχραιμοι ή καλά προετοιμασμένοι νιώθουν την πίεση της αξιολόγησης έντονα γιατί στο συλλογικό μας νου, η βαθμολόγηση δεν αφορά μόνο τη γνώση συγκεκριμένης ύλης. Αφορά πολύ, μα πολύ περισσότερα. Αφορά την αξιολόγηση της προσωπικής μας αξίας, της αξίας της οικογένειάς μας, την επιβράβευση των  προσωπικών μας προσπαθειών αλλά και των προσπαθειών των γονιών μας. Οι εξετάσεις αξιολογούν την ποιότητα της μελλοντικής ζωής μας, τις ευκαιρίες που θα μας δοθούν και προεξοφλούν την ευτυχία ή τη δυστυχία μας.

Τα αποτελέσματα των εξετάσεων αποτελούν τελεσίδικες αποφάσεις. Κάποιοι δικαιώνονται με την αιώνια επιτυχία και κάποιοι καταδικάζονται στην αιώνια αποτυχία. Τα πάντα κρίθηκαν τη στιγμή που  ακούστηκε  το μοιραίο «Τέλος χρόνου, τα μολύβια κάτω».

Και μετά…  ένα κλικ και η ζωή ξεκινά! Και μας βρίσκει λίγο μουδιασμένους και εντελώς εξαπατημένους. Γιατί καταλαβαίνουμε πια ότι το «τέλος του κόσμου όπως τον ξέρουμε», η «μέρα που θα καθορίσει τη μοίρα σου»  δεν ήταν παρά μια ακόμα ημερομηνία στη σειρά των ημερών μας. Μια σειρά ημερών  που μπορεί να είναι καλές, κακές, μέτριες, ευχάριστες, εύκολες ή δύσκολες. Αν κάποιες  από αυτές  είναι καθοριστικές, αυτό σίγουρα δεν το γνωρίζουμε εκ των πρότερων.

Εδώ και δεκαετίες, είναι βαθιά ριζωμένη στο συλλογικό μας ασυνείδητο η ιδέα του «χαρτιού». Περνά από γενιά σε γενιά αυτή η βαθιά ριζωμένη πεποίθηση ότι η ζωή μας μπορεί να προβλεφθεί και να προεξοφληθεί από τις επιδόσεις μας στον ακαδημαϊκό στίβο.

Οι εποχές όμως έχουν αλλάξει και τα δεδομένα σήμερα είναι εντελώς διαφορετικά. Το να μένουμε σε παλιές αντιλήψεις που εξέφραζαν (πολύ σωστά τότε) το κοινωνικό γίγνεσθαι  κάποιων άλλων εποχών, φαίνεται  πολύ επικίνδυνο.

Αυτά που ακούγαμε από τους γονείς και τους δασκάλους μας δεν ανήκουν απλώς στον προηγούμενο αιώνα. Ανήκουν στην προηγούμενη χιλιετία!  Ίσως το να εμμένουμε σε καθορισμένες αντιλήψεις μας προσφέρει κάποια αίσθηση ασφάλειας. Όμως αυτή η ασφάλεια είναι  πλασματική. Όσο προσπαθούμε να επιβάλλουμε αυτά που ξέραμε, τόσο περισσότερο μας διαψεύδει η πραγματικότητα.

Πλησιάζουν οι εξετάσεις και αρχίζουν πάλι οι κοινοτοπίες και η πίεση. Οι μαθητικές πλάτες είναι φορτωμένες με οικογενειακές προσδοκίες, με το άγχος της επίδοσης και της κριτικής. Με το φόβο της επόμενης μέρας, της αποτυχίας που παίρνει τη μορφή λαιμητόμου.

Οι εξετάσεις έχουν πολύ συγκεκριμένη ύλη, στόχο και σκοπό. Να αξιολογήσουν  πόσο καλά γνωρίζουν οι μαθητές την συγκεκριμένη εξεταζόμενη ύλη και κατά πόσο είναι προετοιμασμένοι να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της επόμενης βαθμίδας εκπαίδευσης. Τίποτα περισσότερο.

Οι εξετάσεις  δεν αξιολογούν ανθρώπους, οικογένειες, ηθικό ανάστημα ή ποιότητα χαρακτήρα. Και βέβαια δεν προλέγουν το μέλλον. Αυτά είναι δουλειά της ζωής και της προσωπικής μας εξέλιξης.

Ας ξεφορτώσουμε, λοιπόν, αυτό το βάρος από τους ώμους των παιδιών και ας τα βοηθήσουμε να χαρούν και να γιορτάσουν τη μάθηση. Ας θυμηθούμε όλοι ότι η μάθηση δεν τελειώνει. Η επιστήμη δεν σταματά. Τα πάντα εξελίσσονται και ό,τι δεν εξελίσσεται, πεθαίνει. Ας αφήσουμε λοιπόν τις παγιωμένες μας αντιλήψεις να αναπαυθούν  στην αιωνιότητα και ας ακολουθήσουμε τα παιδιά στο μέλλον.